چكيده
سرمايه انساني به منزله يكي از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادي است كه مـيتوانـد سـبب ارتقـا و بهبـود فرصـتهـاي اقتصادي و اجتماعي و حتی سياسى شود. در اين ميان، زنان معرف نيمي از جمعيت‌اند و يكي از اركان اصلی خانواده و جوامع را تشـكيل ميدهند.بهرهگيري از استعداد و تواناييهاي آنها به عنوان سرمايه انساني بر رشـد اقتصـادي حـائز اهميـت اسـت. بااينحال، وجود تبعيض جنسيتي به منزله يكي از عواملي مطرح شده است كه نه تنها سـبب نقـض حقـوق اساسـي بشر ميشود، بلكه ميتواند باعث كاهش بهرهوري و كيفيت سرمايه انساني و بـه دنبـال آن كـاهش رشـد اقتصـادي شود. سـرمايه گـذاري در برابری جنسیتی منـافع مسـتقيم و غيرمستقيم زيادي دارد و ميتواند از طريق بهبود بهـرهوري و نـوآوري سـبب بهبـود فرصـتهـاي اقتصادي و اجتماعي افراد شود و از اين طريق به كاهش فقر و افزايش رشد اقتصادي كمـك كنـد.سرمايهگذاري بر زنان و آموزش آنها به منزله يك سرمايه انسان باارزش نيز بـه دليـل پيامـدهاي اجتماعي متعدد آن اهميت زيادي دارد. درواقع، سرمايهگذاري بر زنـان نـه تنهـا بـه واسـطه اينكـه نيمي از جمعيت هر جامعه را تشكيل ميدهند، بلكـه بـه علـت نقـش آنـان در تحكـيم خـانواده و پرورش نسل آتي حائز اهميت است. ميزان اهميت زنان و سرمايهگذاري بر آنها آنچنان است كه حداقل سه مورد از هشت هدف توسعة هزاره (MDGs)، كه در راستاي افزايش تواناييهـاي بشـر و پيشبرد زندگي آنها به سمت يك زندگي مولد است، به مسائل زنان اختصاص دارد. يكـي از ايـن اهداف، دستيابي به برابري جنسيتي و توانمندسازي همه زنان و دختران اسـت. برابـري جنسـيتي نهتنها يكي از حقوق اساسي انسان، بلكه پايه و اساس ﻻزم براي جهاني صـلح آميـز، مُرفـه و پايـدار است. فراهم كردن دسترسي برابر زنان و دختـران بـه آمـوزش، مراقبـتهـاي بهداشـتي و اشـتغال مناسب، باعث ايجاد اقتصادي پايدار و بـه نفـع جوامـع و بشـريت اسـت. بـه رغـم اهميـت برابـري جنسيتي و توجه روز افزون به آن، هنوز تبعيض جنسيتي يكي از مشکلات بسيار بزرگ در ایران است .
تبعيض جنسيتي
تبعيض، كه ميتواند به صورت عدم دسترسي برابر به فرصتها و امكانات براساس جـنس، نـژاد، قوميت و... متبلور شود، مانعي بزرگ براي دستيابي به اهداف عدالت، توسـعه و رشـد اقتصـادي محسوب ميشود. كنوانسيون حذف انواع تبعيض عليه زنـان (CEDAW)، كـه در سـال ۱۹۷۹ سازمان ملل تصويب كـرد، تبعـيض عليـه زنـان را بـه صـورت 《هرگونـه تمـايز، محروميـت يـا محدوديتي كه براساس جنسيت ايجاد شده و داراي هدف يـا اثـر باشـد》 تعريـف كـرده اسـت. آسيب رساندن به حقوق زنان يا به رسميت نشناختن آنها، صرف نظر از وضعيت تأهل، براساس قانون برابري زن و مرد، نقض حقوق بشر و آزاديهاي اساسي در زمينه هاي سياسي، اقتصـادي، اجتماعي، فرهنگي، مدني يا هر زمينة ديگر است.شايان ذكر است كه تبعيض جنسـيتي عليـه زنـان بـه اشـكال مختلـف صـورت ميگيرد. درحاليكه تبعيض به طوركلي در کشورهای توسعه‌يافته به صـورت تفـاوت در سن بازنشستگی شناخته ميشود، در ایران بـه صـورت دسترسـي متمايز به تحصیلات، بهداشت و اشتغال وجود دارد. نـابرابريهـاي جنسـيتي در ابعـادي ماننـد آموزش، بهداشت، اشتغال و درآمد در کشورهای در حـال توسـعه پيامـدهاي بسـياري دارد. از ديدگاه رفاه و عدالت نيز چنين تبعيضهايي، با هدف پايين‌آوردن رفاه زنان، نوعي بيعدالتي بـه زنان تلقي ميشود . درواقع، تبعيض، به منزله نوعي نابرابري و مسئله‌اي مهم براي زنان در ایران، توانـايي زنان را براي مشاركت آزادانه و كامل در جامعه تحت‌تـأثير قـرار داده، سـبب بـه تحليـل رفـتن استعداهاي آنها شده و عواقب منفي زيادي را در اين حوزه بـه همـراه دارد. نيمـي از جمعيـت جهان را زنان تشكيل ميدهند كه بخش اعظم آنها در مراحل مختلف زندگي خـود تبعـيض ازنوع مستقيم يا غيرمستقيم را تجربه كرده‌اند .
تأثير تبعيض جنسيتي از طريق آموزش
آموزش نقشي مهم در حصـول اطمينـان از توسـعة همـه‌جانبـه و پايـدار يـك كشـور، بـه‌ويـژه كشورهاي در حال توسعه، ايفا ميكند . آموزش كليد توانمند سازي است و به افـراد كمـك ميكند بتوانند در جامعه فعاليت كنند و بر زندگي خود كنتـرل داشـته باشـند. آمـوزش منبـع اصلي ايجاد مهارت و پرورش استعداد است و به افراد توانایی استفاده از فرصتها را خواهـد داد. تبعيض و نابرابريی‌های موجود در پيشرفتهاي تحصيلي به تبعيض در اسـتفاده از فرصـتهـاي اقتصادي تبديل خواهد شد . بااينحال، آموزش زنان به معناي كاهش سطح باروري، كـاهش ميزان مرگومير كودكان و ارتقاي آموزش نسل بعدي است كه هر عامل به نوبـه خـود تـأثيري مثبت بر رشد اقتصادي دارد. بنابراين، تبعيض جنسيتي در آموزش و پـرورش مزايـاي آمـوزش زنان را كاهش ميدهد. به طوركلي، زنان تحصيلكرده هميشه در همة زمينه‌هـاي زنـدگي نقشي مهمی را ایفا میکنند.
نویسنده :مجتبی شیخعلی میرالی
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر